به گزارش صندلی سبز؛ از عمق تشنگی ارومیه تا نفس‌های پایانی هورالعظیم؛ امروز سوء مدیریت بلای جان تالابی دیگر در پیشانی سرسبز ایران شده است، تالابی که به واسطه ظاهر خود نامش را بر سر زبان‌ها انداخت و به دلیل شهرت و ظرفیت بی‌بدلیلی که دارد به مردابی خفته در دل رشت معروف شد؛ تالاب عینک رشت که عنوان بزرگترین تالاب شهری کشور را یدک می‌کشد به دلیل اینکه از بالا شبیه به عینک است؛ در بین مردم به تالاب عینک شهرت یافت؛ متاسفانه این تالاب هم از سوء مدیریت در امان نبوده و در شرایط ناخوشایندی به سر می‌برد، کم شدن آب و خشک شدن آن، مرگ ماهیان، وجود نخاله‌های ساختمانی، رهاسازی زباله‌ها، عدم مشخص بودن حریم تالاب، دست اندازی به این تالاب تنها قسمتی از مشکلات آن است.
پیشنهادهای مختلفی برای بهره‌بردای از این تالاب مطرح می‌شود، از سهروردی گرفته تا سازمان آب همه به نوعی حق مالکیت تالاب را از آن خود می‌دانند و در این میان تالاب قربانی دعواهای سازمانی، سوءمدیریت و موازی کاری دستگاه‌های مختلف شده است و مردمی که نظاره‌گر اختلافات در انتظار مرگ تدریجی این تالاب به تماشا نشسته‌اند!
سال‌هاست اختلاف مالکیتی تالاب عینک رشت فی مابین شهرداری و شرکت آب منطقه‌ای گیلان ادامه داشته است؛ در این بین سازمان‌ها و نهادهای مختلف نتوانسته‌اند این مشکل را حل کنند؛ اگر این مسئله در سطح استانی حل نشود بی تردید باید مسئولان کشوری برای حل آن پا در میانی کنند.
این تالاب همچون سایر تالاب‌ها علاوه بر بُعد گردشگری از لحاظ اکولوژی و آبزی پروری دارای اهمیت زیادی است، اما گوش شنوایی نیست؛ بی توجهی و رها شدن تالاب مسیری برای سود جویی سوء استفاده گران باز کرده است؛ بگونه‌ای که بلاتکلیفی و عدم اجرای پروژه‌های حفاظتی، به سرعت تالاب را به سمت نابودی و تخریب پیش برد. حضور و تلاش گروه‌های زیست محیطی در پاکسازی تالاب از گیاه مهاجم سنبل آبی زیر سایه بی توجهی سازمان محیط زیست مانع از نابودی آن شد؛ اما هنوز مرگ تدریجی در کمین این تالاب در سایه سوء مدیریت شدت گرفته است.
جبار کوچکی نژاد ارم ساداتی نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی در مورد آخرین وضعیت تالاب عینک به خانه ملت می‌گوید: تالاب عینک یکی از ظرفیت‌های محیط زیستی استان گیلان است که منشاء ذخایر آن آب‌های بیرونی و داخلی است، بر همین اساس نمی‌توان قطعا اعلام کرد که این تالاب حتما خشک خواهد شد؛ شهرداری باید اقدامات لازم و کافی را برای حفظ و نگهداری آن انجام دهد.
مالکیت تالاب عینک از آن کیست؟نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: این تالاب در گذر زمان درگیر معضلات محیط زیستی دیگری نظیر سنبل آبی بود که با همکاری سازمان‌های مربوطه شاهد از بین رفتن تعداد کثیری از این گیاهان مهاجم بودیم، در حال حاضر مالکیت این تالاب بر عهده منابع طبیعی است اما سازمان آب از آن بهره‌برداری می‌کند و اختلافاتی بین سازمان آب و شهرداری برای بهره‌برداری آن وجود دارد.
وی در ادامه با اشاره به نقش رسانه‌ها در حفظ و نگهداری تالاب‌های گیلان و سایر استان‌ها گفت: در گیلان دو تالاب انزلی و عینک جزو تالاب‌های معروف هستند که بخش عظیمی از تالاب انزلی امروز به دلیل رسوخ بیش از اندازه رسوبات خشک شده و همین خشکی در مسیر تبدیل شدن به فاجعه زیست محیطی است که باعث مرگ بسیاری از حیوانات و آبزیان آن شده است.
فاضلابی که به تالاب عینک سرازیر میشودعضو مجمع نمایندگان استان گیلان در مجلس شورای اسلامی در ادامه تاکید کرد: فاضلاب سرازیر شده طی چند سال اخیر به رودخانه‌ها و تالاب‌های این شهر مشکلات عدیده‌ای را برای شهروندان گیلانی ایجاد کرده است، امیدواریم با راه اندازی تصفیه خانه‌های این استان مانع از ورود فاضلاب شهری و بیمارستانی به رودخانه‌ها و تالاب‌های این استان باشیم.
حفظ و نگهداری محیط زیست به ویژه تالاب‌ها تنها بر عهده سازمان محیط زیست نیست بلکه سایر دستگاه‌های متولی از شهرداری گرفته تا شرکت آبفا باید به میدان بیایند و مسائل شهری از جمله حفظ و نگهداری از تالاب را در دستور کار خود قرار دهند؛ مجلس در حد توان از ظرفیت نخبگان برای حل مسائل کشور از جمله موضوعاتی محیط زیستی استفاده خواهد کرد
عضو کمیسیون برنامه و بودجه در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: حفظ و نگهداری محیط زیست به ویژه تالاب‌ها تنها بر عهده سازمان محیط زیست نیست بلکه سایر دستگاه‌های متولی از شهرداری گرفته تا شرکت آبفا باید به میدان بیایند و مسائل شهری از جمله حفظ و نگهداری از تالاب را در دستور کار خود قرار دهند؛ مجلس در حد توان از ظرفیت نخبگان برای حل مسائل کشور از جمله موضوعاتی محیط زیستی استفاده خواهد کرد.
شهرداری در احیای تالاب دیده نشده استمحمد حسین واثق کارگرنیا رئیس شورای شهر رشت در مورد آخرین اقدامات صورت گرفته در مورد ممانعت از خشکی تالاب عینک و بهره برداری از آن به خبرنگار خبرگزاری خانه ملت می‌گوید: مالکیت تالاب عینک مربوط به اداره منابع طبیعی است، طی چند ماه گذشته یک طرح اقتصادی برای بهره‌برداری بهینه از تالاب ارائه شد و جمعی از مسئولان هم اعلام همکاری کردند؛ متاسفانه به دلیل اینکه در بحث مالکیت و بهره برداری تالاب عینک، شهرداری دیده نشده است، همین باعث شده پروژه بهره‌برداری از تالاب به تعویق بیفتد.
عدم همکاری مانع از اجرای احیای این تالاب استرئیس شورای شهر رشت در ادامه یادآور شد: در طرح بهره‌برداری از تالاب عینک باید تفاهمی فی مابین سازمان‌های متولی و شهرداری گیلان منعقد شود که متاسفانه شاهد چنین همکاری در قالب تفاهم نامه نیستیم، عدم وجود هماهنگی و همکاری موجب شده تمام طرح‌هایی که برای این تالاب برنامه‌ریزی می‌شود به نتیجه نرسد، لذا در بحث مالکیت در بهره‌برداری از تالاب به نتیجه مطلوبی نرسیده‌ایم و همین منجر شده تمام برنامه‌ریزی‌های پیش بینی شده تاکنون به تاخیر بیفتند؛ علیرغم اینکه این پروژه می‌تواند یک منبع درآمدی پایدار برای شهرداری باشد.
پای کار آمدن سازمان‌های مختلف برای احیای تالابکارگرنیا با بیان ظرفیت بالای اقتصادی و گردشگری تالاب عینک، یادآور شد: تالاب عینک ظرفیت منبع درآمد پایداری برای اهالی منطقه است اما به دلیل موازی کاری دستگاه‌ها نه تنها شاهد بهره برداری از ظرفیت آن نبودیم بلکه به نوعی شاهد از بین رفتن تالاب هم هستیم؛ به تازگی جلسات متعددی با حضور ریاست محترم دادگستری کل استان گیلان و معاونت هماهنگی و عمرانی این استان در جهت به حداقل رساندن مشکلات بین دستگاه‌های مختلف برگزار شد؛ همچنین مقرر شد با همکاری بخش خصوصی بتوان استفاده حداکثری از این پهنه آبی را داشته باشیم.
رئیس شورای شهر رشت در ادامه خاطر نشان کرد: استانداری و دادگستری استان گیلان حمایت تمام قد خود را برای حفاظت از تالاب عینک اعلام کرده و اقداماتی در این راستا داشته‌اند. اگر سازمان منابع طبیعی، آبفا و آب منطقه‌ای هم به میدان بیایند؛ می‌توان از حداکثر ظرفیت منطقه برای ارتقاء معیشت مردم این منطقه بهره برداری لازم را داشت.
کارگرنیا با اشاره به نقش مجلس در حفظ و نگهداری تالاب‌ها گفت: در حفظ و نگهداری منابع طبیعی قوه مقننه به عنوان یکی از سه قوای اصلی نقش پررنگی خواهد داشت امیدواریم نمایندگان استان گیلان از زرجوب و گوهر رود گرفته تا تالاب عینک، بیش از گذشته ببینند و در میان سایر مشکلات توجه ویژه‌ای به حل مسائل محیط زیستی داشته باشند.
عماد مطالبی مشاور کمیسیون بهداشت محیط زیست و خدمات شهری شورای کلانشهر رشت در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت در مورد ظرفیت تالاب عینک می‌گوید: تالاب عینک بزرگترین تالاب شهری ایران است که می‌تواند به عنوان یک برند شهری مطرح شود که از جلوه و نمای شهری به اندازه کافی برخوردار است در واقع مکانی است که به لحاظ موقعیت هندسی و دسترسی در مسیر کریدور راه شمال قرار دارد یعنی قابلیت ارتباط با آسیای میانه را دارد.
تالاب‌ها می‌توانند ارز وارد کشور کنندوی در مورد ظرفیت تالاب عینک و پذیرش گردشگران داخلی و خارجی، تصریح کرد: تالاب عینک به لحاظ موقعیت‌های زیست محیطی توانایی جذب گردشگر داخلی و توریست خارجی را دارد؛ به گونه‌ای که سالانه پذیرای تعداد گسترده‌ای از مردم از اقصی نقاط ایران و جهان است و همین مسئله می‌تواند به ارز آوری ختم شود.
دبیر کارگروه آب کشاورزی منابع طبیعی مجمع مشورتی نظام مسائل شهرستان رشت تاکید کرد: تالاب عینک واقع در استان گیلان است و از معضلات محیط زیستی همچون گونه‌های سنبل آبی رنج می‌برد، این گیاه به عنوان گیاه مهاجم تالاب عینک را تهدید و عاملی بر ایجاد آسیب‌های شدید زیست محیطی می‌شود با رشد قارچ گونه این گیاه، پهنه آبی تالاب را می‌پوشاند شاید در ظاهرا زیبا باشد اما در نظر بگیریم گستره پهنه این سنبل باعث کاهش اکسیژن محلول داخل آب شده که این مسئله تهدیدی برای محیط زیست محسوب می‌شود.
ساخت و سازهای غیرمجاز مرگ تالاب را رقم می‌زند کارشناس محیط زیست شهری ورود غیر مجاز به عرصه‌های طبیعی را تهدیدی دیگر برای حیات تالاب دانست و تصریح کرد: ساخت و سازهای غیرقانونی در اطراف تالاب مسیری برای مرگ آن را فراهم کرده است. به گونه ای که حتی در کنار عرصه‌های سرسبز محیط زیستی شاهد تجاوز به حریم تالاب و اراضی پیرامونی اطراف آن هستیم؛ که اولین پیامد آن تخریب پهنه‌های زیستی است؛ باید توجه کنیم ایجاد تغییر کاربری در محیط زیست بی شک تبعاتی را به دنبال دارد که هجوم مهاجرت‌های گسترده که اولین پیامد آن تخریب اکوسیستم محسوب می‌شود.
تالاب عینک را قربانی فاضلاب خانگی نکنیدوی فاضلاب‌های خانگی را دلیلی دیگر بر تخریب تالاب عینک عنوان کرد و افزود: رها سازی فاضلاب‌های خانگی به تالاب عینک عاملی دیگر از حمله و هجوم گونه‌های مهاجم، نظیر سنبل آبی است، مواد آلی هر فاضلابی منجر به رشد گونه‌های مختلف گیاهی در این منطقه زیست محیطی خواهد شد.
دبیر کارگروه آب کشاورزی منابع طبیعی مجمع مشورتی نظام مسائل شهرستان رشت یادآور شد: کم توجهی به این تالاب و ارزش پتانسیل‌های آن نه تنها یک فرصت سوزی اقتصادی است بلکه گام به گام تالاب عینک را به سمت مرگ می‌کشاند، هر جای دنیا چنین پهنه آبی وجود داشت از آن به بهترین شکل استفاده می‌کردند، استفاده از زیست بوم و ظرفیت گردشگری می‌تواند در حیات این تالاب بسیار اثر بخش باشد.
رها شدن طرح‌های آبی باعث معضلات متعددی شده، به گونه‌ای که می‌تواند عامل ایجاد ناهنجاری اجتماعی باشد و همین مسئله کمرنگ شدن امنیت را به دنبال خواهد داشت، که به مرور زمان این مکان‌ها که می‌تواند نقش پررنگی مراکز گردشگر مبتنی بر طبیعت داشته باشد را تبدیل به دامن رشد معضلات کند
مطالبی با انتقاد از بی توجهی به طرح‌های آبی گفت: رها شدن طرح‌های آبی باعث معضلات متعددی شده، به گونه‌ای که می‌تواند عامل ایجاد ناهنجاری اجتماعی باشد و همین مسئله کمرنگ شدن امنیت را به دنبال خواهد داشت، که به مرور زمان این مکان‌ها که می‌تواند نقش پررنگی مراکز گردشگر مبتنی بر طبیعت داشته باشد را تبدیل به دامن رشد معضلات کند.
وی در ادامه یادآور شد: مراکز محیط زیستی جدا از موضوعات زیست محیطی می‌تواند منبع کسب درآمد برای اهالی منطقه باشد و برای جوامع پایدار یک معیشت پایدار محسوب شود.
مرگ در کمین تالابی دیگروی در ادامه هشدار داد: با معضلات عنوان شده باید بپذیریم که این تالاب در حال تبدیل شدن به آب بندان است، اگر بی توجهی‌ها ادامه داشته باشد فقط نامی از تالاب عینک در خاطره‌ها باقی خواهد ماند و اگر شرایط به همین شکل پیشروی کند دیر یا زود شاهد مرگ تدریجی این تالاب خواهیم بود، این مسئله یکی از فاجعه آمیز ترین اتفاقات محیط زیست رشت در تاریخ خواهد بود، امیدوارم تمام مسئولان از موازی کاری موجود دست کشیده و یک مسیر برای ادامه حیات تالاب عینک ارائه کنند.
طرح بوگمپ می‌تواند تالاب را نجات دهددبیر کارگروه آب کشاورزی منابع طبیعی مجمع مشورتی نظام مسائل شهرستان رشت با اشاره به طرح بوگمپ برای نجات و پایداری تالاب عینک گفت: ایده «بوگمپ»که نام اختصاری «بوم گردی و گردشگری طبیعی،معیشت پایدار،زیست پذیری شهری»است، این طرح را باید به صورت کلی ریشه یابی کرد، طرح بوگمپ با هدف حفاظت از محیط زیست تلاش خواهد کرد چارچوب معیشتی به صورت پایدار برای جوامع محلی باشد. همچنین در این طرح عنوان شده از جوامع محلی به عنوان نگهبان اصلی این تالاب بهره بگیریم.
مطالبی در ادامه اظهار کرد: طرح بوگمپ می‌تواند حلقه ارتباطی بین دولت و مردم در جهت ارتقاء ظرفیت‌های تالاب عینک باشد، بگونه‌ای که این تالاب تبدیل به یک بنگاه اقتصادی و زیست محیطی شود، همچنین این طرح می‌تواند نخستین مرکز آموزش و پژوهش‌های پایدار در شهر رشت باشد که به واسطه آن می‌توان مردم، پژوهشگران و حتی توریست‌های علمی را جذب کرد.
پهنه‌های آبی سال‌هاست رها شده استوی در ادامه تاکید کرد: پهنه‌های آبی در کشور دهه‌ها است که رها شده و امروز شاهد خشکی و مرگ خاموش آنها هستیم، امیدوارم دولت در کنار مجلس هر چه سریعتر به میدان بیایند نه تنها تالاب عینک بلکه سایر تالاب‌ها از جنوب گرفته تا شمال، غرب تا شرق را دریابند، امروز ملت آزرده خاطر هستند از اینکه مسئولان بی توجه به ابتدایی ترین نیازهای آنها بی مهری می‌کنند. بیش از ۴ دهه بین متولیان یک همدلی و همکاری وجود نداشته، هنوز به درستی مشخص نیست متولی اصلی پهنه آبی کیست.حضور نمایندگان به ویژه فراکسیون محیط زیست می‌تواند اهرمی توانمند و بازوی قدرتمند در عرصه قانون گذاری محیط زیست باشد.
در پایان باید بپذیریم؛ محیط زیست از کوه و جنگل گرفته تا دریا و تالاب‌ها قربانی سوء مدیریت و موازی کاری سازمان‌ها و نهادهای مختلف شده‌اند؛ در زمان بودجه بندی هر سازمان با ده‌ها برنامه کوتاه و بلند مدت سهمی از بودجه کشوری خواهان هستند و در زمان ارائه عملکرد اعداد و ارقامی عنوان می‌شود که تمام عملکرد365 روز را قانع می‌کنند؛ اما در هنگام وقوع بحران‌ها هر یک به اندازه اسم و رسمی که دارند وارد میدان نشده و دومینوی سوء مدیریت در سایه کمبود بودجه و موازی کاری فی مابین سازمان‌ها پنهان می‌ماند و همه به نظاره مرگ تدریجی محیط زیست می‌نشینند؛ امروز تالاب عینک دیروز انزلی، ارومیه و هورالعظیم و فردای نیامده تالابی دیگر، واخواهی بحق دیگری است و کسی پاسخگوی آن نیست./ خانه ملت
تالابی در مسیر فاضلاب شهری و بیمارستانی و روبه نابودی
